Distopya olma yolunda ilerleyen dijital çağa mercek

HABER MERKEZİ – Rafşan Yağmur Çelik’in baş döndürücü bir hızla ilerleyen ve artık devletlerarası mücadelenin en büyük silahı haline gelen dijital alanı irdelediği kitabı çıktı. Kitapta, “Cesur Yeni Dünya kapılarını araladı. Bu kapıyı tanımlayamayanlar dışarıda kalacak” mesajı veriliyor.

Corona virüsü salgını sürecinde içerisinde bulunduğumuz zaman ile ilgili dijitalin farkına daha fazla vardık. Peki biz bu dijital sürecin içerisindeyken anın ve gelecekte evrileceğimiz zamanın ne kadar farkındayız?

İletişim uzmanı ve gazeteci Rafşan Yağmur Çelik’in Duvar Yayınlarından çıkan ‘Dijital Çağın Görünmeyen Yüzü: Geleceğin Distopyası’ isimli kitabında Aydınlama çağı ile beraber yaşadığımız zamanların kırılma noktalarına bakarak dijital çağın geleceği ile ilgili öngörülerde bulunuyor.

Yüksek lisans tezinden uyarlanan çalışmada Black Mirror dizisinin The Entire History, Be Right Back ve Nosedive bölümleri gösterge bilimsel analiz yöntemiyle inceleniyor ve dijital çağın geleceğine Jean Baudrillard’ın simülasyon kuramı ile bakarak bizi gelecekte nasıl bir dünyanın beklediği ile ilgili öngörüler yer alıyor.

Çelik, bu tez yazım sürecini 2018 yılı itibariyle İngiltere’de sürdürmüş ve İngiliz yapımı olan bir diziyi incelemesi harici İngilizlerin teorileri bulduğunu, Amerikalıların ise bunu uyguladığını World Wide Web’in bulunuşu ve birçok zaman kırılmasındaki tespitleri o ülkede yaşayarak da gözlemleme fırsatı bulmuş.

Gelişmiş bir ülkenin dijital bakışı harici, çalışmada yer alan Huawei ambargosu, 5G tartışmaları, teknoloji ile ilgili Londra’da bir çok seminer ve eğitime katılarak bilgi akışlarını da bizzat ülke kanallarından gözlemleyerek kitabına da katkı sağlarken artık dijital dünyada savaşların ambargoların veriler ile sağlanacağının da özellikle altını çiziyor.

Kitap, 2025 yılında teknoloji devlerinin siyasi liderlerden daha güçlü olacağını belirtirken 2018-2019 sürecinde bulunan bulgularda Çin’in dijital vatandaşlık sistemine 2020 yılında geçeceği Nosedive bölümünde uygulanan sosyal kredi notlarının dijital görünürlük üzerinden tespit edildiğini tespit etmiş.

2020 yılında Covid-19 süreciyle devletlerin güvenlik uygulamaları Türkiye’de HES uygulaması bu sistemin varlığını mümkün kılmıştır.

Kitap ayrıca Brexit sürecinde İngiltere’de Facebook’un göçmen karşıtı reklamlar ile nasıl yönlendirici bir konumda olduğu üzerinden demokrasinin tehdidi, ırkçılık politikaları, sistemi oturmuş batı toplumunun bununla beraber gelişmekte ve gelişmemiş toplumların teknoloji ile karşılaşması bağlamında ciddi problemlere yol açacağı bağlamında sonuçlar içermekte.

Kitap, Amerika ve İngiltere’nin Huawei ambargosu bağlamında Çin’de üretilen sosyal medya platformlarının Facebook’un kurucusu Mark Zucberberg’ın uygulamalarının ardından gelmesi Big Data verilerin savaşını da bir kez daha düşündürmekte.

‘Şimdiki zamanı yakalamalıyız’ 

Rafşan Yağmur Çelik, kitap hakkında şunları dile getiriyor:

Baudrillard’ın ifade ettiği gibi ekranlar tüm içeriğiyle bir simülasyon evreni yaratır bu nedenle geçmişte televizyonun ‘öldüren eğlence’ olduğu ile ilgili araştırmalar yerini veri madenciliği, yeni sosyal medya çalışmalarına bırakmış ve bununla ilgili yeni meslek grupları çıkmıştır. Yani ekran artık algoritmalarla buluşmuştur bu nedenle dijitalin farkında olup kendi alternatiflerimizi çoğaltıp teknolojinin olumlu yönlerini alıp enformasyon ve dezenformasyon farkını bilmemiz gerekiyor. Gelecekte kitaptan da elde edilen sonuca göre dijital alanında uzmanlaşmış kişilere, medya okuryazarlığı eğitimi verecek iletişim bilimcilere, dijitalin etkilerini araştıran psikologlara ihtiyaç artacaktır çünkü data asla uyumuyor.

Örneğin; her bir dakikada YouTube sayfalarına kullanıcılar toplamda 500 saatlik video yükleniyor. Zaman, çok hızlı ilerliyor. Computer World dergisi bu ilerleyişle ilgili şöyle diyor; bilgisayar endüstrisinin son 30 yılda gösterdiği ilerlemeyi otomobil endüstrisi gösterseydi, Rolly Royce marka otomobil 2,5 dolara satılır, bir galon benzinle iki kilometre yol yapardık. Çok önemli bir örnek ilerleyiş hızını anlamak için. İnsanların ihtiyaçlar hiyerarşisi değişime uğrarken ihtiyaçlar da değişti. Bugün veriye ulaşamadığımızda ne olacak düşündürücü. Burada teknolojiyi elinde bulundurmayan ülkeler için daha zorlu bir yarış söz konusu. Cesur Yeni Dünya kapılarını araladı, zaman çok başka bir yöne doğru evriliyor, şimdiki zamanı yakalamalıyız.