HDP’den ‘zam’ raporu: Geçim zorluğu nedeniyle intiharlar arttı

HABER MERKEZİ – HDP’nin ‘Zam Raporu’na göre, başkanlık sisteminin uygulanmaya başlandığı Temmuz 2018’den beri süt, makarna, buğday gibi ürünlere yüzde 100’ün üzerinde zam geldi. Yeni sistemin Türkiye ekonomisini açlık ve sefalet noktasına getirdiği vurgulanan raporda, geçim zorluğu nedeniyle intiharlardaki artışa da dikkat çekildi.

Halkların Demokratik Partisi (HDP) ekonomi komisyonu, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçildiği günden bugüne yapılan zamlarla ilgili hazırladığı raporunu açıkladı.

Partinin ekonomi komisyonundan sorumlu HDP Eş Genel Başkan Yardımcısı Garo Paylan ile komisyon üyeleri Erol Katırcıoğlu, Serpil Kemalbay ve Necdet İpekyüz tarafından Meclis’te düzenlenen basın toplantısında açıklanan rapora göre, ‘başkanlık sistemi’ Türkiye ekonomisini açlık ve sefalet noktasına getirdi.

Raporda, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin uygulanmaya başlandığı 2018 Temmuz ayı itibariyle enflasyon, işsizlik, döviz kuru, cari açık ve yoksulluk tarihi rekorlar kırdığı belirtilerek, “Her ne kadar TÜİK en son enflasyon rakamını %14,60 olarak açıklasa da piyasa fiyatları gerçek enflasyonun %30-40 aralığında olduğunu bize göstermektedir” denildi.

Pek çok ürün ve hizmetin fahiş biçimde zamlandığı vurgulanan raporda, “Örneğin yeni sisteme geçildiğinden beri buğday unu %214, mercimek %184, fasulye %149, tuz %104, makarna ve süt %100, elektrik %71,7, doğalgaz %64,1 oranında zamlanmıştır” bilgisi paylaşıldı.

Covid-19 pandemisiyle birlikte zamların halkı borçlandırdığı ve yoksulluğa sürüklediği belirtilerek, hane halkı borcu, kredi miktarları ve haciz dosyalarının rekor artışlar gösterdiği vurgulandı.

Raporda, 2021 yılı Yeniden Değerleme Oranı’nın yüzde 9,11 olarak belirlenmesi sonrası vergilerdeki artışa da dikkat çekildi:

‘Geçim zorluğu nedeniyle intiharlar arttı’

TÜİK’in verilerine yer verilen raporda, AKP’nin iktidara geldiği 2002 ile 2019 yılları arasında 53 bin 425 kişinin intihar ettiği hatırlatıldı, “AKP döneminde en çok intihar ise Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişle birlikte 2019 yılında yaşandı. 2019’da 3 bin 406 kişi intihar etti” bilgisi paylaşıldı.

Raporun devamında, geçim zorluğu nedeniyle intihar artışlarına ilişkin şu bilgiler paylaşıldı:

Sadece 2021 yılı ocak ayı içerisinde, işsizlik, geçim sıkıntısı gibi ekonomik nedenlerle dokuz yurttaş intihar girişiminde bulunmuş ve beş yurttaş hayatına son vermiştir. 1-13 Şubat 2021 tarihleri arasında ise 9 yurttaş intihar girişiminde bulunmuş ve yedi yurttaş hayatına son vermiştir.

Hatırlanacağı üzere yakın zamanda İstanbul’da ekonomik sıkıntılarla boğuşan henüz 20’li yaşlardaki Elvan ve Enver Demir çifti, 11 Şubat günü, 1,5 yaşındaki çocuklarını bir yakınlarına bırakarak hayatlarına son vermişti.

‘Yeni sisteme geçişle birlikte günde yaklaşık 300 esnaf iflas etti’

Raporda ayrıca, Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Sicil Gazetesi verilerine göre 2020 yılında 99 bin 588 esnafın meslekten ve sicilden terkini gerçekleştirerek kepenk kapattığı hatırlatıldı.

Başka bir hesapla söylenecek olursa 2020 yılında her gün ortalama en az 273 esnaf iflas etmiş oldu. 2020 yılında toplamda 80 bin 166 esnaf sicil terkini gerçekleştirirken, 19 bin 422 esnaf ise meslek terkini gerçekleştirdi. 2019 yılında ise bu sayı 114 bindi, yani son iki yılda toplamda en az 213 bin esnaf sicilden ve meslekten terkini yaparak kepenk kapatmış oldu.

Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine geçilen Temmuz 2018 ila Aralık 2018 tarihleri arasında ise 45.011 esnaf sicil terkini gerçekleştirirken 8.199 esnaf ise meslekten terkinini gerçekleştirdi. Yani yeni sistemin henüz ilk altı ayında 50 binin üzerinde esnaf (53 bin 210) kepenk kapattı. Temmuz 2018’den Şubat 2021’e kadar toplamda yaklaşık 300 bin esnaf (278 bin 947) kepenk kapattı. Yani Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçişle birlikte günde yaklaşık 300 (290), ayda yaklaşık 9 bin (8 bin 717) esnaf kepenk kapattı.

‘Zamlar geri alınmalı, vergiler kaldırılmalı’

“Kaynakların yüzde 1 için harcandığı, halkın yüzde 99’unun yoksulluk ve açlık tehdidi altında olduğu mevcut ekonomik sistemi asla kabul etmiyoruz” diyen HDP, zamlara karşı ilk elden yapılması gereken uygulamaları şöyle sıraladı:

• Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’ne geçildikten sonra yapılan zamlar geri alınmalı.
• Temel gıda ve yaşam ihtiyaçları ihtiyaçları üzerindeki vergiler kaldırılmalı.
• Yeniden Değerleme Oranı’nın TÜFE üzerinden hesaplanması sağlanmalı. Bu düzenlemenin yanında yurttaşların maaşlarına yapılacak olan zammın yıllık enflasyon oranının 2 katından az olmaması sağlanmalı. Asgari ücretlilerde bu oran en az 2,5 kat olacak şekilde düzenlenmeli.
• Kepenk kapatan esnafın ticaretinden kaynaklı borçlarını kamu üstlenmeli, bu esnafların ticari hayata dönüşü için gerekli destekler sağlanmalı.
• Kamusal hizmetleri sağlayan kurum ve kuruluşlarla ilgili yapılan özelleştirmeler durdurulmalı, özelleştirilen kurumlar halka geri verilmeli.
• KÖİ projeleriyle inşa edilen köprüler, otoyollar, hastaneler ve diğer tesisler kamulaştırılmalı.