HABER MERKEZİ – Anayasa Mahkemesi, Kars’ta yapılan ve Erdoğan’ın “ucube” diyerek yıktırdığı “İnsanlık Anıtı” heykeli hakkında “hak ihlali” kararı vererek, heykeltıraş Mehmet Aksoy’a 20 bin TL tazminat ödenmesine hükmetti.
Anayasa Mahkemesi (AYM), heykeltıraş Mehmet Aksoy tarafından Kars’ta yapılan ve dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın “ucube” diyerek yıktırdığı “İnsanlık Anıtı” heykeli hakkında “hak ihlali” kararı verdi.
Aksoy, 2014’te AYM’ye başvurmuş, AYM gündemine beş yıl sonra aldığı dosyaya ilişkin Temmuz 2019 tarihli kararında sanatçının haklarının ihlal edildiğine karar vermişti.
AYM’nin gerekçeli kararı, Resmi Gazete’nin bugünkü sayısında yayınlandı.
Oy çokluğuyla alınan kararda, heykelin hukuki statüsüne dair tartışmaların devlet kurumları arasında meydana geldiği, kurumların uyumsuz çalışmasının bireylerin hak ve özgürlüklerine müdahale gerekçesi yapılamayacağı dile getirildi.
Karar metninde, heykelin yıkılması sürecinde, yıkılmadan diğer kültür varlıklarının korunmasının ya da heykelin başka yere taşınabilmesinin mümkün olup olmadığının araştırılması gerektiği kaydedildi.
Kararda, heykelin yıktırılması sürecinde idari ve mahkeme kararlarda bu hususların tartışılmamasının, devletin sanat eserini korunmasına ilişkin pozitif yükümlülüklerini yerine getirmediğini gösterdiği aktarıldı.
“Heykelin yapımından yıkılmasına kadar geçen süreçte kamu gücünü kullanan organlar Anayasa’nın sanatsal ifade özgürlüğüne ilişkin hükümlerini göz ardı etmiştir. Üstelik söz konusu heykelin diğer ifade türlerine göre daha fazla koruma görmesi gerekirken yıktırılmasının demokratik bir toplumda gerekli ve son çare olduğu ortaya konulamamıştır.
“Bu sebeple idari mercilerce ve mahkemelerce alınan kararların ilgili ve yeterli gerekçe içermediği sonucuna varılmıştır. Sonuç olarak, kamu gücünü kullanan organlar bir sanat eserinin ve dolayısıyla Anayasa tarafından koruma altına alınmış olan sanatsal ifade özgürlüğünün korunması noktasında gereken hassasiyeti göstermemiştir.”
Ne olmuştu?
2011’de Kars’a ziyarette bulunan dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, İnsanlık Anıtı’na “ucube” demiş ve anıtın yıkılmasını istemişti.
Yıkım kararına karşı idare mahkemesi yürütmeyi durdurma kararı vermiş, ancak bölge idare mahkemesi bu kararı kaldırmıştı.
Bunun üzerine Kars Belediyesi, heykelin yıkımı için ihaleye çıkmıştı. 272 bin TL’ye işi alan bir şirket, 26 Nisan 2011’de heykelin yıkımına başlamıştı.
Aksoy, “İnsanlık Anıtı”na ucube dediği gerekçesiyle Erdoğan hakkında tazminat davası açmış, mahkeme 2015 yılında Erdoğan’ı 10 bin TL manevi tazminat ödemeye mahkûm etmişti. Fakat bu karar da yerel mahkeme tarafından kaldırılmıştı.
Mehmet Aksoy, 2014’te AYM’ye başvurmuş, AYM gündemine beş yıl sonra aldığı dosyaya ilişkin Temmuz 2019 tarihli kararında sanatçının haklarının ihlal edildiğine karar vermişti.
AYM’nin kararı sonrası Aksoy, “İnsanlık Anıtı’nı tekrar yerine koyacağım. Bu kez heykelin yaşadıklarını da kaydererek inşa edeceğim” demişti.
