Tanrıkulu hazırladı: Türkiye Gözaltında Kayıplar Raporu

HABER MERKEZİ – CHP Milletvekili Sezgin Tanrıkulu hazırladığı “Türkiye Gözaltında Kayıplar Raporu”nu paylaştı. Raporda, 80’li ve 90’lı yıllarda yoğun şekilde yaşanan zorla kaybetmelerin 15 Temmuz sonrasında yeniden arttığı belirtiliyor. Sadece 2019’da yedi, 2020’de dört kayıp vakası var.

tarafından hazırlanan raporda, 80’li ve 90’lı yıllarda yoğun şekilde yaşanan zorla kaybetmelerin 15 Temmuz sonrasında yeniden arttığı belirtildi.

CHP Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, 1980-2020 yılları arasında Türkiye’de yaşanan gözaltında kayıplara ilişkin bir rapor hazırladı.

17-31 Mayıs Uluslararası Gözaltında Kayıplara Karşı Mücadele Haftası vesilesiyle hazırlanan rapor “Türkiye Gözaltında Kayıplar Raporu” başlığını taşıyor.

Raporda zorla kaybetmeler ve faili meçhul cinayetler konusunda çalışan Hakikat Adalet Hafıza Merkezi ile İnsan Hakları Derneği gibi hak ve hukuk mücadelesi veren kurumların verileri de yer alıyor.

1980 ile 1990 arasında 33, 1991’de 17, 1992’de 27, 1993’de 108 olan gözaltında kayıp sayısının 1994 yılında 532 olarak kayıtlara geçtiği bilgisi paylaşılıyor.

90’lı yıllarda ve 2000’nin ardından da süren gözaltında kayıpların toplam sayısının ise bin 352 olduğu belirtiliyor.

Hafıza Merkezi’nin verilerine referansla zorla kaybetme olaylarının yıllara göre dağılımının tamamı raporda şöyle aktarılıyor:

• 1980-1990: 33
• 1991:17
• 1992: 27
• 1993: 108
• 1994: 532
• 1995:235
• 1996:166
• 1997: 87
• 1998: 53
• 1999:52
• 2000 ve sonrası: 28
• Tarih belirlenemeyen: 14
• Toplam: 352

Son iki yıldaki kayıplar

Raporda, İHD’nin 2019 İnsan Hakları Raporu’na atıfla da 2019 yılında 7 zorla kaçırma olayının saptandığı aktarılıyor.

Bu kişilerden altısının ailesinin İHD’ye başvurduğu, kaçırılanlardan beşinin sağ olarak bulunsa da diğer kişilerin akıbetlerinin bilinmediği belirtiliyor. Bulunan kişilerin işkenceye maruz kaldıkları da raporda not ediliyor.

Rapora göre içinden geçtiğimiz 2020 yılı içerisinde de kayıpların yaşanmaya devam ettiği belirtiliyor: 22 yaşındaki üniversite öğrencisi Gülistan Doku 5 Ocak günü Dersim’de, Hürmüz Diril ve eşi Şimoni Diril 11 Ocak günü Şırnak’ın Beytüşşebap İlçesine bağlı Kovankaya Köyünde, Mehmet Bal ise 24 Ocak günü İstanbul’da “kayboldu.”

Raporda Şimoni Diril’in cesedinin, 70 gün sonra köye iki kilometre uzaklıktaki bir nehir yatağında çocukları tarafından bulunduğu, eşi Hürmüz Diril’den herhangi bir haber alınamadığı aktarılıyor.

Atılması gereken adımlar

Raporun sonuç bölümünde zorla kaybetme suçlarının münferit vaka olarak ele alındığı, 20 yıllık zaman aşımının uygulanmasının cezasızlık politikasının örneği olduğu ifade edilirken, atılması gereken adımlar sıralanıyor.

“Her şeyden önce zorla kaybettirilenlerin akıbetleri ortaya çıkarılmalı ve zorla kaybedilenlerin bulunması, faili meçhul cinayetler sonucu katledilenlerin faillerinin ortaya çıkarılması için devletin tüm arşivlerini açması gerekmektedir.

“Kayıpların akıbetlerinin ortaya çıkarılmasıyla ilgili yapılan mezar açma işlemlerinin ilgili uluslararası standartlar gözetilerek yapılması, mezarların iş makineleri ile özensiz bir biçimde açılarak kayıplara ait buluntuların tahrip edilmesinin/kaybolmasının önüne geçilmesi gerekmektedir.

“Hükümeti, ‘BM Kişilerin Gözaltında Kayıptan Korunmaları ile İlgili Uluslararası Sözleşme’yi imzalamaya ve sözleşme gereklerini yerine getirmeye davet ediyoruz.

“Yargı mensuplarını, sistematik cezasızlık politikasından vazgeçmeye ve uluslararası belgelere göre insanlık suçu olan tüm kayıp vakaları konusunda etkin bir yargılama yürütmeye, uluslararası sözleşmeler uyarınca bu suçlar için zamanaşımı hükümlerini dikkate almamaya çağırıyoruz.

“Bu topraklarda bir daha benzer acıların yaşanmaması, hakikatlerin ortaya çıkarılması ve toplumsal barışın tesisi için ‘Geçmişle Yüzleşme ve Hakikatleri Araştırma Komisyonu’ kurulmasını talep ediyoruz.”