Papa’nın Irak ziyaretinin politik kodları 

Ercan Sezgin

Laiklerin iddia ettiği gibi din ve devlet işleri hiçbir zaman birbirinden ayrılmamıştır. Dinler ya siyasal iktidarları yönetmişler ya da siyasal iktidarlar tarafından bir araç olarak kullanılıp yönetilmiştir. Bunun için dinler hiçbir zaman politik alanın dışına çıkarılmamıştır. Dinler, mezhepler, cemaatler ve tarikatların politik iktidarlar üzerindeki etkisi sanıldığından çok daha fazla. Hele söz konusu Ortadoğu olunca dinler, mezhepler, tarikat ve cemaatler politik alanın tam merkezindedir. Papa Francis’in Irak ve Irak Kürdistan Bölgesi’ne ziyaretini de bu çerçevede ele almak gerek.

Papa, Irak ve Kürdistan yönetimleri tarafından büyük tören, şölen ve şatafatla karşılandı. Bir politik lideri geride bırakan ve onu çok fazla aşan bir karşılamaydı. Günler öncesinden hazırlıklar yapıldı. Bağdat, Erbil ve Musul’un çarşı pazarları Papa’nın fotoğraflarıyla donatıldı. Bunları görünce acaba Ortadoğulu bir din figürü Avrupa’ya giderse böyle karşılanır mı diye düşündüm. Mesela Sistani Avrupa’ya giderse ne olur? Bu kadar şatafatlı, bu kadar görkemli karşılanır mı, mümkün değil.

Papa’yı Irak ve Kürdistan bölgesinde karşılayanlar politik liderlerdi. Irak’ta Başbakan Mustafa Kazımi, Papa’yı sazlı, sözlü, şarkılı karşıladı. Anlaşılan Kazımi sazlı sözlü karşılamaları seviyor. Kürdistan Bölgesi’nde ise Başkan Neçirvan Barzani ve Başbakan Mesrur Barzani Papa’yı karşıladı. Ayrıca Cumhurbaşkanı Berhem Salih ve KDP Genel Başkanı Mesud Barzani Papa’nın ziyaret ettiği politik liderlerdi. Papa’nın ülkeyi ziyaret ettiği gün Mustafa Kazimi tarafından Ulusal Hoşgörü Günü ilan edildi. Yine ziyaret sonrası Kazimi, Kürdistan bölgesi ile sorunların çözümü için ulusal diyalog çağrısı yaptı. Bu da ziyaretin politika üzerindeki etkisi oldu.

Papa’nın verdiği mesajlar barış, kardeşlik, dinler arası hoşgörüydü. Ama yaptığı ziyaretler oldukça politikti. Şiilerin din lideri Sistani’ye yaptığı ziyaret buram buram politika kokuyordu. Sistani Arap Şiilerin temsilcisidir. Irak’taki Arap Şiiler Papa’nın ziyaretine olumlu bakarken, İran yanlısı Şiiler ise tepkiliydi. Zaten papa ziyareti öncesi Erbil’e fırlatılan füzelerden sonra Sadr hareketi lideri Mukteda es-Sadr bunun Papa’nın Irak ziyaretini iptal ettirme amaçlı olduğunu söylemişti. Yine ziyaret öncesi Amerikan üslerine saldırıları da bu doğrultuda ele almak gerek. Bu ziyarette Kum kenti, İran Şiileri ve ruhanileri dışlanmıştır.

Bu da Arap Şiilerini, İran Şiilerine karşı birleştirmeye çalışan Yahudilerin politikasıdır. İsrail, Birleşik Arap Emirlikleri, Sudan ve Fas arasında iki yıl önce yapılan anlaşmaya İbrahimî Anlaşma denmişti. Papa’nın Ur kentini ziyaret ederken İbrahim peygamber vurgusu yapması bu politikanın devamıdır. Ur kentinde “Hepimiz İbrahimi’yiz” dedi. Dinler arasındaki ‘hoşgörüye’ gönderme yaptı. Bu da Evangelistlerin Papa’nın Irak ziyaretinin perde arkasındaki güç olduğunu gösteriyor.

Papa politik figürlerin yanında bir çok dinin temsilcisiyle de görüştü. Zaten Irak’taki tüm Hristiyanlar için Erbil’deki stadyumda ayin düzenlendi. Musul’da IŞİD tarafından yıkılan kiliseyi ziyaret etti. Ur kentinde Kakayî, Zerdeştî, Ezidî temsilcileriyle de görüştü. Ama tüm bunlara bakıldığında Papa’nın ziyaret ettiği şehirler içinde Şengal’i es geçmesi  bu politikanın bir sonucudur. Her ne kadar Ezidî katliamına ilişkin mesajlar vermişse de Şengal şehri de Ezidîlerin kutsal kentidir. Ur ne kadar kutsalsa Şengal de Ezidîler için o kadar kutsaldır. Tüm bunları yan yana getirdiğimizde Papa’nın Irak ziyareti, ayinler, gittiği şehirler ve verdiği mesajlar dinsel olduğu kadar politikti.