2020’ye bakış: Türkiye’de kültür-sanatta öne çıkanlar

Ateş Alpar

2020 pandeminin zor şartları altında geçti. Salgın sebebiyle kültür-sanat hayatında birbirinden farklı sektörlerde sohbet ve imzalar, atölye çalışmaları, çekimler, sergiler vb. birçok etkinlik ya yapılmadı ya da yavaşlatıldı. Bu durumdan sektörler farklı biçimlerde etkilendi. Diğer yandan söz konusu bazı etkinliklerin Zoom üzerinden online gerçekleşmesi, ilgilisine nitelikli bazı buluşmaları da sağladı. Bu bağlamda dikkat çeken, bahsedilen, gündemde kalan bazı önemli etkinlikleri inceleyip bir araya getirdik.

Bunların başında bazı Podcast serileri geliyor. Özellikle Adalet Atlası’nın Anadolu Kültür desteğiyle yayımlanan Podcast serisi, Türkiye’de adalet sistemini çeşitli yönleriyle tartışıyor. Cinsiyet, hafızayla tanıklık, hukukta reform, seyircinin inkârı, insan sonrası adalet gibi konuların ele alındığı Atlas, toplam 15 bölümden oluşacak.

Bir diğer ses getiren Podcast serisi, öykücü Pelin Buzluk’un Gümüşlük Akademisi ile başlattığı seri. İlgiyle takip ediliyor. Pelin Buzluk her bölümde bir konuyu, bir yazarı, belki bir kenti ele alıp anlatıyor ve ardından programına bir konuk ile devam ediyor.

Bazı Zoom etkinlikleri de çok önemli tartışmaların kapısını aralayarak dinleyiciye sunuldu. Bunların başında Mişar Art Sanat Kolektifi’nin düzenlediği Zoom etkinlikleri geliyor. Mişar Art Mardin’de kurulmuş olan bir sanat kolektifi. Düzenledikleri etkinlikleri pandemi döneminde Zoom alanına çektiler, burada çok önemli yazar, akademisyen ve sanatçıları konuk ettiler. Mişar Art, çağdaş ve güncel sanatın nabzının tutulduğu önemli bir platform oldu yıl boyunca.

Paris’te kurulan Kargeh’in İsmail Beşikçi Vakfı ile birlikte yürüttükleri Zoom etkinlikleri de önemli konuların ele alındığı bir dizi buluşmayı sağladı.

Sanat yazarı Murat Alat’ın programlamasını yaptığı Açık Seminer, İstanbul Özel Saint-Joseph Fransız Lisesi 150. yıl etkinleri kapsamında ve Poşe işbirliğiyle düzenlendi. Pandemiden dolayı etkinliğin bazı programları Zoom üzerinden ilerledi.

Ankara’da Ka Fotoğraf Atölyesi’nin fotoğraf okumalarından oluşan Dinlenebilir Arşiv dizisini takip etmek oldukça keyifliydi.

7-27 Ekim tarihleri arasında sanatçılar Hera Büyüktaşçıyan ve Mehmet Ali Boran’ın ”Yoklarla Konuşmak” sergileri Bilsart’ta yer aldı. Merkezinde iki ‘kuş’un durduğu bu çalışmalar, kuşların anlatıcı olduğu sürükleyici bir hikayeyi aktardılar.

Eve kapanma, sosyal medya kullanımını artırdığı gibi televizyon programlarının, dizilerin, filmlerin izlenme oranlarını da yükseltti. Bazı yönetmenler filmlerinin şifresini kaldırarak daha çok seyirciye ulaşmasını sağladılar. Film festivalleri sanal ortama taşındı. Başlarda sinema sektörü hız kazanacak gibi göründüyse de öyle olmadı; online film-dizi platformlarının üretimleri daha da hızlandı. Bunların içinde yılın son aylarında gösterime giren ve bir Netflix dizisi olan Bir Başkadır dikkat çekiciydi. Dizi hakkında çok konuşuldu ve yazıldı. İzleyici diziye yoğun ilgi gösterdi. Ayrıca Bir Başkadır, “Türkiye neden bir diziyi bu kadar çok konuşuyor?” sorusunu gündeme getirdi.

Önemli bulduğum iki yazı dizisinden de bahsetmek yerinde olacak. Bunlardan ilki 5Harfliler sitesinde Umut Tümay Arslan’ın editörlüğünde yayımlanan Cuma Fragmanları yazı dizisi. Her hafta bir başka yazar tarafından kadınlık halleri üzerine çeşitli yazılardan oluşuyor. Diğeri, Pınar Öğünç’ün pandemi sürecinde Gazete Duvar’da yer alan yazı dizisi. Her iki dizi de ilgiyle takip edildi.

Müzikte de kayda değer albümler yayımlandı. 1996’dan bu yana altı albümü geride bırakan Redd grubunun solisti ve şarkı yazarı Doğan Duru, ilk solo çalışması Epoch ile karşımızda oldu. Ve unutulmaz, hafızalara kaydedilen bir sanatçı Ciwan Haco’nun 1992 yılında Kuzey ve Doğu Suriye’nin Kamışlo kentinde bir evde verdiği konserin görüntü ve ses kayıtları Red Music tarafından restore edilerek YouTube kanalından yayımlandı.

Bu yıl karantina sürecinde bana iyi gelen şiirdi. Bolca şiir okudum, konser kayıtları dinledim ve uzun aradan sonra günlük tuttum. Özellikle Seyyidhan Kömürcü’nün Kendinin Ağacı ve Ahmet Güneş’in her hayat şiir kitaplarını severek okudum. Hiç şüphesiz 2019 yılında çıkan lakin 2020 yılında okuma fırsatı bulduğum M. Mahsum Oral’ın Barbarlarla Beklerken kitabı edebiyatın ses getiren müdahalelerinden biriydi bu yıl.

Feryal Saygılıgil ve Nacide Berber’in editörlüğünde İletişim Yayınları’ndan çıkan Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce serisinin 10’uncu cildi, “Feminizm” başlığıyla yayımlandı.